۱۴۰۳ شنبه ۶ مرداد

پیوستن به پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه های ایران

افزودن فهرست منابع کتابخانه های دانشگاه اصفهان به پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه های ایران lib.ir

  پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه های ایران lib.ir با هدف ارائه خدمت به پژوهشگران و کتابخانه ها اقدام به تولید فهرستگان جامع قراردادهای کتابخانه ها کرده است. و در این راستا فهرست منابع کتابخانه های دانشگاه اصفهان نیز به زودی به این پایگاه اضافه خواهد شد.
در این پایگاه اطلاعات نزدیک به 700 کتابخانه گرداوری شده است و کاربران می توانند براحتی از این اطلاعات استفاده و از محل نگهداری منابع اگاهی یابند.
 تاریخچه پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه های ایران (Lib.ir)
 بسیاری از دستاوردهای امروز بشری، در کارنامۀ تاریخی خود، کارکردهای متنوعی را نشان می دهند که غالبا با هدف طراحان اولیه متفاوت اند. انگیز‌ه ها و اهدافی که انسان را به تولید یک محصول فکری یا صنعتی یا ... وا می دارد، ممکن است حتی در جریان تولید یا فرآیند شکل گیری آن نیز دستخوش تغییر و اصلاح گردند. پیشینه پایگاه اندیشۀ تاسیس "پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه های ایران" از دو نیاز در "مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث" با ریاست آیت الله ری‌شهری ریشه گرفت. نخست آن که در سال 1383 طرح «مأخذ شناسی منابع حدیث شیعه» با هدف گردآوری فهرست جامع منابع حدیثی و گزارش انواع پژوهش های صورت پذیرفته بر روی آنها در پژوهشکده علوم و معارف حدیث با اشراف حجة الاسلام دکتر مهدی مهریزی (رئیس وقت پژوهشکده) در دستور کار قرار گرفت. مجری این طرح، حجة الاسلام احسان سرخه ای بود . آنچه در این پژوهش می توانست نقش به سزایی داشته باشد، فهرستی از منابع حدیثی چاپ شده بود که باید با استفاده از روش های مختلف گردآوری می شد و مجری برای دستیابی به گزارش چاپ‌ها و تحقیقات و تصحیحات انجام شده در مورد هر کتاب، علاوه بر مراجعه به منابع کتابشناسی، نیازمند استفاده از فهرست کتابخانه های مطرح در این حوزه بود. به کارگیری نرم‌ افزارهای متنوع از سوی کتابخانه ها از یک سو و فقدان نسخه قابل دسترس از راه دور برای دستیابی به اطلاعات موجود در بیشتر کتابخانه ها از دیگر سو، بهره برداری از این منابع را دشوار نموده بود. دشواری استفاده از منابع قابل دسترس نیز به دلیل مشکلات فنی و کندی سرعت پاسخگویی، پیشرفت طرح را با مشکل مواجه می کرد.
اگر چه برخی از کتابخانه های بزرگ کشور امکان جستجو در فهرست منابع خود را فراهم آورده بودند، اما همچنان مشکل پراکندگی این پایگاه ها و سختی دسترسی به این اطلاعات، حل نشده باقی مانده بود. در این هنگام وجود «فهرستگان جامع کتابخانه ها» می توانست به عنوان راهی میانبر، یافتن منابع کمیاب و دسترسی به اطلاعات چاپ و نشر آنها را آسان و به ثمر نشستن این پژوهش را تسریع نماید. عامل دوم، طرح «ارائه فهرست منابع موجود در کتابخانه تخصصی حدیث» در یکی از وبگاه های مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث بود. کتابخانه تصمیم داشت با ارتقای نرم افزار مدیریت منابع کتابخانه ای یا یافتن راهکاری مناسب امکان دسترسی به فهرست منابع خود را در بستر اینترنت برای استفاده عموم محققان فراهم آورد. این نیاز در سال 1384 به عنوان یک درخواست در دستور کار مدیر وقت فناوری اطلاعات و ارتباطات مؤسسه؛ حجة الاسلام مهندس سرخه ای قرار گرفت. تهیه نسخه تحت وب از نرم افزار مورد استفاده در کتابخانه یا تبدیل خروجی استاندارد آن نرم افزار به عنوان دو راه حل مورد بررسی قرار گرفت.
وی پس از تحلیل و امکان سنجی و بررسی راه های مطرح، با توجه به امکانات موجود در مؤسسه، شیوه دوم را امکان پذیر تشخیص داد. هم زمان با این درخواست،«کتابخانه تخصصی فقه و اصول» به ریاست حجة الاسلام دکتر مهریزی بر آن شد تا با راه اندازی پایگاهی، به معرفی آن کتابخانه با امکان دسترسی به فهرست منابع و جستجو در آنها اقدام نماید. مهندس سرخه ای به عنوان مشاوره و ناظر و مهندس عباس نجفیان به عنوان مجری این طرح انتخاب شدند. تقارن این دو درخواست به شناسایی و مقایسه خروجی های استاندارد نرم افزارهای متفاوت مورد استفاده در دو کتابخانه منجر شد. این شناخت، راه همسان سازی و قرار گرفتن دو خروجی را در بستری مشابه هموار نمود. اگر چه هر کدام از کتابخانه ها راه خود را برای دستیابی به مطلوب خویش پیمودند، اما نظارت و اجرای تیم واحد بر دو پروژه نقطه آغازین شکل گیری پایگاهی فراگیر با قابلیت یکپارچه سازی اطلاعات غیر منسجم کتابخانه های گوناگون بود. این پایگاه با توجه به ضرورت انسجام بخشی اطلاعات و اطلاع رسانی در حوزه کتاب و کتابخانه می توانست نقشی به سزا در دستیابی گسترده به منابع موجود در کتابخانه های مختلف سراسر کشور ایفا نماید و گامی بلند در تولید علم به شمار آید. بی شک، اطلاع رسانی در باره کتاب و مراکز نگهداری آن در سطح ملى، طالبان علم را در دستیابی به منابع مختلف، به خصوص منابع کمیاب، یاری خواهد رساند. در سال 1385 مهندس سرخه ای به عنوان مدیر وقت فناوری اطلاعات و ارتباطات مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث با حمایت و پشتیبانی حجة الاسلام مهریزی ریاست وقت پژوهشکده علوم و معارف حدیث، بر آن شد تا با همکاری مهندس نجفیان به عنوان مشاور در تحلیل و پیاده کننده سیستم، «فهرستگان جامع کتابخانه های کشور» را با وجود تنوع و ناهمگونی در بستری واحد تجمیع نماید. مطالعه بر روی نرم‌افزارهای مورد استفاده در کتابخانه های مهم کشور، دست اندرکاران این پروژه را متقاعد نمود که دو نرم افزار سیمرغ و پارس آذرخش در کتابخانه های حاوی منابع قابل اعتنا، کاربرد بیشتری دارد. از این رو، تحلیل بر روی خروجی های این دو نرم‌افزار در اولویت قرار گرفت و در مرحله نخست، تولید نرم افزار مبدل خروجی های این دو نرم افزار با موفقیت به انجام رسید. پس از آن به مرور زمان مبدل اطلاعات مندرج در نرم‌افزارهای کاوش، نمایه و اوراکل در دستور کار قرار گرفت و در بخش فنی پایگاه به بهره برداری رسید تا امکان قرار گرفتن اطلاعات کتابخانه هایی که از این نرم‌افزارها استفاده می کنند فراهم گردد. نکته مهم در پیشبرد این پروژه، اتخاذ راهبرد ورود اطلاعات کتابخانه ها به صورت غیر برخط (Off Line) بود.
اگر چه فاصله زمانی به روزرسانی اطلاعات از سوی کتابخانه ها نقطه ضعف این شیوه قلمداد می شود، اما بخش فنی پایگاه با این روش توانست مشکلات متعدد موجود بر سر راه دسترسی برخط (On Line) به اطلاعات کتابخانه ها را از پیش پای خود بردارد. البته سرعت بسیار زیاد و دسترسی به حجم گسترده اطلاعات و کندی تغییر اطلاعات در کتابخانه ها در فاصله های به روزرسانی، استفاده از این شیوه را توجیه پذیر نموده و رضایت کاربران را در پی داشته است. کتابخانه‌ تخصصی حدیث در مؤسسه دارالحدیث و کتابخانه تخصصی فقه و اصول و کتابخانه دانشکده علوم حدیث مستقر در شهرری نخستین کتابخانه هایی بودند که اطلاعاتشان در این پایگاه قرار گرفت.
 
 
 
تاریخ:
1403/03/08
تعداد بازدید:
709
منبع:
Powered by DorsaPortal